بی اختیاری مدفوع چه علتی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
فهرست عناوین
بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع یا بی اختیاری روده از دست دادن کنترل روده است.
این امر منجر به اجابت مزاج غیر ارادی و دفع گاز معده بر خلاف خواسته خود فرد می‌شود.
بی اختیاری مدفوع به معنای عدم کنترل بر روی حرکات روده و تخلیه مدفوع است و به این معنا که فرد نمی‌تواند مدفوع خود را نگه دارد.
این حالت و ناتوانی در کنترل موجب نشت مدفوع خواهد شد که میتواند برای فرد اذیت کننده باشد و بر روی زندگی او تاثیر بگذارد.
کنترل مدفوع توسط عضله های مقعد است، اگر این عضلات آسیب دیده باشند منجر به نشت مدفوع از مقعد می‌شود.
در این حالت مدفوع به صورت آبکی و گاهی نشت گاز صورت می‌گیرد.
علائم بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع با نشانه هایی همراه است که فرد را متوجه ایجاد عارضه ای می‌کند.
علائم این بیماری میتواند اذیت کننده و باعث خجالت فرد شود.
علائم بی اختیاری مدفوع :
- خونریزی
- نشت مدفوع
- ایجاد گاز و نفخ
- اسهال و یبوست
- درد های شکمی
- اسپاسم مقعدی
- احساس پر بودن
- مشکل در کنترل گاز
- ناتوانی در کنترل مدفوع
- سوزش و خارش مقعد
علت های بی اختیاری مدفوع
پدید آمدن اختلال بی اختیاری مدفوع علت و دلایل زیادی دارد.
با خوردن غذا و به محض هضم این مواد غذایی، مواد زائد باقی مانده به سمت بخش نهایی روده‌ی بزرگ یعنی رکتوم حرکت می‌کنند.
رکتوم لوله باریک است که به مقعد ختم می‌شود و مرکز ذخیره سازی موقت مدفوع است.
با پر شدن این قسمت و تحریک گیرنده های عصبی فرد احساس دفع و نیاز به اجابت مزاج می‌کند.
برای ورود مدفوع به درون مقعد باید از دریچه درونی که غیر ارادی است عبور کند.
سپس برای خروج کامل نیاز به عبور از دریچه خروجی مقعد دارد که به صورت ارادی کار می‌کند.
وقتی عملکرد عضلات ارادی به هر دلیلی دچار اختلال شود، مشکل بی اختیاری مدفوع ایجاد می‌شود.
خانم ها به دلیل گذراندن دوران بارداری و داشتن زایمان بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند زیرا زایمان گاهی اوقات باعث آسیب به اسفنکتر های مقعدی می‌شود.
همینطور سن افراد در بروز آن تاثیرگذار است، این عارضه بیشتر در سن بالای ۶۵ سال رایج است.
افرادی که دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس، آلزایمر و آسیب جسمی دارد به احتمال بیشتری به این عارضه مبتلا می‌شوند.
دلایل ابتلا به بی اختیاری مدفوع :
یبوست
یبوست باعث می‌شود که یک مدفوع خشک و سفت در رکتوم تشکیل شود و برای دفع بیش از حد بزرگ و سخت باشد.
در نتیجه این امر ماهیچه های روده کشیده و در نهایت ضعیف می‌شوند.
این امر سبب می‌شود مدفوع آبکی از دستگاه گوارش به اطراف مدفوع نهفته حرکت کند و نشت کند.
یبوست مزمن همچنین با آسیب به عصب منجر به بی اختیاری مدفوع می‌شود.
اسهال
نگه داشتن مدفوع جامد در مقعد راحت تر از مدفوع شل و آبکی است.
مدفوع شل ناشی از اسهال میتواند باعث بی اختیاری مدفوع یا تشدید آن شود.
همینطور این مدفوع میتواند باعث نیاز فوری شخص به اجابت مزاج شود.
این نیاز میتواند آنقدر ناگهانی باشد که زمان کافی برای رسیدن به دستشویی نداشته باشید و لباس خود را کثیف کنید.
آسیب یا ضعف عضلانی
اگر عضلات مقعد، لگن یا راست روده آسیب یا ضعیف شده باشند ممکن است نتوانند مقعد شما را بسته نگه دارند و اجازه دهند مدفوع به بیرون نشت کند.
این عضلات به دلایل زیر آسیب و ضعیف می‌شوند :
آسیب عصبی
اگر اعصابی که مقعد، کف لگن و راست روده شما را کنترل می‌کنند آسیب دیده باشند ماهیچه‌ها به طور درست کار نمی‌کنند.
آسیب به اعصابی که به شما می‌گویند چه زمانی مدفوع در رکتوم شما وجود دارد و تشخیص این که چه زمانی باید به دنبال توالت باشید را دشوار می‌کند.
علت آسیب به اعصاب :
- آسیب مغزی
- آسیب نخاعی
- عادت زور زدن برای دفع مدفوع
بیماری های عصبی
بیماری های عصبی که بر اعصاب مقعد، کف لگن یا راست روده تاثیر می‌گذارد، میتواند باعث بی‌‌اختیاری مدفوع شود.
این بیماری ها عبارت اند از :
- زوال عقل
- دیابت نوع ۲
- پارکینسون
- سکته مغزی
- مولتیپل اسکلروزیس
- از دست دادن کشش در رکتوم
بواسیر یا هموروئید
بواسیر میتواند مانع از بسته شدن کامل عضلات اطراف مقعد شود.
این امر باعث می‌شود مقدار کمی از مدفوع یا مخاط به بیرون نشت کند.
پرولاپس رکتوم
افتادگی رکتوم وضعیتی است که راست روده از طریق مقعد شما پایین بیاید.
این امر میتواند مانع از بسته شدن کامل عضلات اطراف مقعد شود و باعث شود مقدار کمی از مدفوع یا مخاط به بیرون نشت کند.
رکتوسل
رکتوسل عارضه ای است که در آن رکتوم شما از طریق واژن بیرون بزند.
رکتوسل زمانی اتفاق می‌افتد که لایه نازک ماهیچه‌هایی که رکتوم شما را از واژن جدا می‌کنند ضعیف شود.
مدفوع ممکن است در رکتوم شما باقی بماند زیرا رکتوسل باعث می‌شود که مدفوع به بیرون رانده شود.
عدم تحرک و فعالیت
اگر از نظر بدنی فعال نیستید و تحرکی ندارید و ساعات زیادی در روز را به صورت نشسته یا دراز کشیده می‌گذرانید ممکن است مدفوع زیادی در رکتوم خود نگه داشته باشید.
سپس مدفوع مایع میتواند در اطراف مدفوع جامد تر نشت کند.
از دست دادن ظرفیت ذخیره سازی در رکتوم
راست روده برای سازگاری با مدفوع کشیده می‌شود.
اگر راست روده به دلیل جراحی، پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده دچار زخم یا سفت شده باشد نمی‌تواند به اندازه ای که نیاز دارد کشیده شود و مدفوع اضافی ممکن است به بیرون نشت کند.
عوارض بی اختیاری مدفوع
عوارض بی اختیاری مدفوع میتواند شامل موارد زیر باشد و زندگی فرد را مختل کند.
پریشانی عاطفی
از دست دادن کنترل بر عملکردهای بدن میتواند منجر به خجالت، شرم، ناامیدی و افسردگی شود.
افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع سعی می‌کنند از مشارکت اجتماعی و گروهی دور بمانند.
تحریک پوست
پوست اطراف مقعد ظریف و حساس است.
تماس مکرر پوست آن ناحیه با مدفوع که خاصیت اسیدی دارد میتواند منجر به سوزش، خارش و زخم شود که نیاز به درمان پزشکی دارد.
پیشگیری از بی اختیاری مدفوع
- انجام ورزش و داشتن تحرک
- پیشگیری از یبوست و اسهال
- جلوگیری از زور زدن بیش از حد
- حفظ سلامتی دستگاه گوارشی
- به تاخیر ننداختن عمل اجابت مزاج
- داشتن رژیم غذایی مناسب و فیبر دار
- مصرف آب کافی و هیدراته نگه داشتن بدن
- درمان بیماری‌های گوارشی و عصبی به موقع
- استفاده از داروهای ضد درد های غیر اپیوئیدی به جای داروهای اپیوئیدی
- کاهش استرس و اضطراب با روش‌های مانند ماساژ، یوگا، تنفس عمیق و مدیتیشن
- استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند الکترواستیمولاسیون جهت تحریک الکتریکی عضلات یا تحریک عصبی الکتریکی برای بهبود عملکرد عضلات و عصب های گوارشی
روش های تشخیص بی اختیاری مدفوع
جهت تشخیص دقیق بی اختیاری مدفوع به پزشک مراجعه کنید و از اقدامات خودسرانه اجتناب کنید.
پزشک ممکن است از روش های مختلفی جهت اطمینان از بیماری استفاده کند :
- آزمایشات خون و مدفوع
- بررسی تاریخچه پزشکی بیمار
- بررسی علائم و نشانه‌های بیمار
- انجام تست های عصبی مانند تست عصب‌های حرکتی و حسی
- انجام تست های عضلانی مانند الکترومیوگرافی و تست عضلات کرسی
- آزمایش های تصویربرداری مانند اندوسکوپی، کولونوسکوپی، رادیولوژی، سیگموئیدوسکوپی و سونوگرافی
درمان بی اختیاری مدفوع
درمان بی اختیاری مدفوع وابسته به علت آن است.
در صورتی که علت بیماری تشخیص داده شود، درمان آن نیز مشخص می‌شود.
اگر به بواسیر مبتلا شده باشید می‌توانید از با لیزر بواسیر عارضه را درمان کنید.
به عنوان روش های کمکی می‌توان به تغییرات در رژیم غذایی، تمرینات عضلانی و تمرینات تنفسی اشاره کرد.
در صورتی که بی اختیاری مدفوع به علت مشکلات عصبی یا عضلانی باشد، درمان شامل فیزیوتراپی، تمرینات عضلانی و تمرینات تنفسی، الکترومیوگرافی، بیوفیدبک و درمان دارویی می‌باشد.
در موارد شدید با تجویز و مشورت پزشک جراحی ممکن است لازم باشد.
روش های عمل جراحی :
- کولوستومی
- پیوند عضله
- اسفنکتروپلاستی
- اسفنکتر مصنوعی