کولیت زخمی یا کولیت اولسروز: علائم، عوارض، تشخیص، درمان

کولیت زخمی یا کولیت اولسروز

کولیت اولسراتیو از گروه التهابات مزمن دستگاه گوارش است. این بیماری یک فرآیند التهابی است که در مخاط روده بزرگ است.

روده بزرگ از سکوم، کولون و رکتوم تشکیل شده است.

این بیماری همیشه رکتوم و در بسیاری از افراد کولون را نیز درگیر می‌کند و در برخی موارد منجر به ایجاد زخم می شود.

کولیت زخمی یک بیماری خودایمنی است‌، به این معنی که بدن تحت تأثیر برخی عوامل آنتی بادی تولید می‌کند.

بیشترین میزان ابتلا به کولیت زخمی در کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی در میان افراد سفیدپوست ثبت شده است.

این بیماری می تواند در هر سنی شروع شود، اما اوج بروز آن بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی رخ می‌دهد.

یک واقعیت شگفت انگیز این است که افراد سیگاری کمتر از این بیماری رنج می‌برند!

علت دقیق زخم روده هنوز شناسایی نشده است. فرض بر این است که در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به UC هستند، پس از تأثیر برخی از عوامل خارجی مانند عفونت باکتریایی، ویروسی، داروها که باعث تحریک سیستم ایمنی و تشکیل آنتی بادی هایی می شود ایجاد می‌شود.

علائم کولیت زخمی یا کولیت اولسروز

دوره کولیت اولسراتیو مزمن است و سال ها طول می‌کشد.

تشدید UC از چند هفته تا حتی چند ماه طول می‌کشد و شدت و فراوانی آنها از بیمار به بیمار دیگر به طور قابل توجهی متفاوت است.

اولین حمله اغلب شدیدترین است.

علائم کولیت اولسراتیو ابتدا بیشتر در سنین ۱۵ تا ۱۵ سالگی و کمتر در سنین ۵۵ تا ۶۵ سالگی ظاهر می‌شود.

علامت غالب کولیت اولسراتیو اسهال است که اغلب خونی است.

مدفوع ممکن است به طور مکرر دفع شود، اما در حجم کم، که در نتیجه تغییرات التهابی در رکتوم است.

سایر نشانه های UC :

• معده درد
• تب
• ضعف
• کاهش وزن

در اکثر بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، بیماری به صورت خفیف پیشرفت می‌کند و تنها علائم در این بیماران ممکن است اسهال و خونریزی باشد.

بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو علائم خارج روده ای همراه با علائم روده ای دارند.

این دوره با موارد زیر مشخص می‌شود :

• دفع بیش از ۶ مدفوع خونی در روز
• تضعیف قابل توجه
• کاهش وزن
• درجه حرارت بالا
• افزایش ضربان قلب
• کاهش فشار خون
• حساسیت قابل توجه در حفره شکمی
• تضعیف پریستالسیس
• کم خونی

عوامل عود بیماری کولیت اولسروز

عواملی که باعث عود کولیت اولسراتیو می‌شوند عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
• مسکن ها و تب برمانند آسپرین ، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن، دیکلوفناک
• استرس
• عفونت های دستگاه گوارش

افراد مبتلا به التهاب و زخم های روده ای که قبلا تشخیص داده شده است و تشدید علائم بیماری را تجربه می‌کنند باید فورا با پزشک تماس بگیرند که در مورد نیاز به درمان بیمارستانی یا ادامه درمان به صورت سرپایی تصمیم می‌گیرد.

کولیت اولسراتیو شدید ممکن است منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود.

خونریزی شدید دستگاه گوارش ممکن است منجر به کم خونی قابل توجه و نیاز به انتقال خون شود.

عوارض کولیت زخمی یا کولیت اولسروز

سرطان روده بزرگ

کولیت اولسراتیو احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.

این خطر ۱۰ سال پس از تشخیص UC به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد ، بنابراین پس از این مدت کولونوسکوپی روتین در همه بیماران انجام می شود.

اتساع حاد کولون

اتساع حاد کولون یک عارضه نادر کولیت اولسراتیو است، تقریباً در ۳٪ ایجاد می شود.

یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی است زیرا ممکن است باعث سوراخ شدن کولون شود.

سایر عوارض روده ای UC عبارتند از :

• پارگی روده
• خونریزی شدید
• فیستول
• باریک شدن روده

تشخیص کولیت زخمی یا کولیت اولسروز

ظهور اولین علائم زخم در روده بزرگ همیشه به پزشک اجازه تشخیص نمی‌دهد و علائم کولیت اولسراتیو که در حین تشدید بیماری رخ می دهد ممکن است شبیه عفونت حاد دستگاه گوارش باشد.

آزمایش مدفوع برای وجود باکتری به شما امکان می‌دهد عفونت باکتریایی را حذف کنید.

معاینه ای که امکان تشخیص نهایی و تعیین وسعت و زخم روده بزرگ را فراهم می‌کند آندوسکوپی روده بزرگ است.

کولونوسکوپی آزمایشی است که به شما امکان دیدن داخل روده بزرگ را می‌دهد.

این کار با قرار دادن یک لوله انعطاف پذیر مجهز به دوربین به داخل روده بزرگ از طریق مقعد انجام می شود.

در طول معاینه، از ضایعات نمونه برداری می شود قطعات بافت زیر میکروسکوپ ارزیابی می شوند و این فرآیند را بررسی هیستوپاتولوژیک می نامند.

معاینه رادیولوژیکی حفره شکمی در طول عود شدید انجام می شود تا عارضه خطرناک بیماری اتساع حاد کولون را رد کند.

تزریق سایه کولورکتال در افراد مبتلا به بیماری قبلاً تشخیص داده شده به منظور ارزیابی پیشرفت آن انجام می شود.

ماده حاجب مایع به صورت مقعدی تجویز می شود و سپس اشعه ایکس گرفته می شود.

ماده حاجب با پر کردن داخل روده بزرگ، اشعه ایکس را جذب می کند و تصویری از این اندام ایجاد می کند.

روش های درمان کولیت زخمی یا کولیت اولسروز

رژیم غذایی

رژیم غذایی خاصی برای بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو وجود ندارد.

مهمترین چیز پرهیز از غذاهایی است که باعث ایجاد یا بدتر شدن علائم می شوند.

در موارد تشدید، باید از خوردن غذاهای پرفیبر مانند نان سبوس دار، حبوبات، سبزیجات، میوه ها و غذاهای پر فیبر که ممکن است اسهال را تشدید کنند، خودداری کنید.

دارو درمانی

هدف از درمان دستیابی به بهبودی علائم، بهبود کیفیت زندگی بیمار و جلوگیری از عوارض احتمالی است.

روند درمان کولیت اولسراتیو را می توان به دو نوع تقسیم کرد:

• درمان در طول حمله حاد بیماری،
• درمان نگهدارنده که در دوره های بهبودی استفاده می شود.

گزینه های درمانی عبارتند از:

آمینوسالیسیلات ها (سولفاسالازین، مزالازین) : این گروه دارای اثرات ضد التهابی است، در تشدیدهای خفیف یا متوسط، خوراکی یا به شکل شیاف استفاده می شود.

گلوکوکورتیکواستروئیدها : به صورت شیاف، قرص یا داخل وریدی در موارد تشدید متوسط ​​یا شدید تجویز می شوند، درمان با استروئیدها برای چند هفته معمولا بی خطر است، درمان با دوزهای بالا شروع می شود که به تدریج کاهش می یابد و با ناپدید شدن علائم قطع می شود.

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (آزاتیوپرین، سیکلوسپورین ، مرکاپتوپورین، اینفلیکسیماب، تاکرولیموس) : این داروها در تشدید شدید که به گلوکوکورتیکواستروئیدها پاسخ نمی دهند استفاده می شود.

درمان جراحی

کولیت اولسراتیو گاهی اوقات نیاز به درمان جراحی دارد، به ویژه زمانی که یک حمله شدید بیماری وجود دارد که به درمان دارویی پاسخ نمی دهد.

روش های جراحی مورد استفاده شامل برداشتن قسمتی یا تمام روده بزرگ است.