عمل فیستول چیست؟ در میان بیماری های نشیمنگاهی، فیستول مقعدی یکی از آزاردهنده ترین و در عین حال شایع ترین مشکلاتی است که بسیاری از افراد، به ویژه در مراحل مختلف زندگی، ممکن است با آن مواجه شوند. این بیماری که معمولا بر اثر عفونت یا آبسه درمان نشده به وجود می آید، میتواند کیفیت زندگی فرد را بهشدت تحت تأثیر قرار دهد. درد، ترشح، التهاب و مشکلات بهداشتی تنها بخشی از عوارضی هستند که بیماران روزانه با آنها دست و پنجه نرم میکنند. خوشبختانه، پیشرفتهای پزشکی در زمینه جراحیهای کمتهاجمی و تخصصی، امکان درمان قطعی و بدون بازگشت این عارضه را فراهم کردهاند.
در این میان، کلینیک تخصصی تهرانی بهعنوان یکی از مراکز معتبر درمان بیماریهای نشیمنگاهی در تهران، با بهرهگیری از تیم پزشکی مجرب و روشهای نوین درمانی همچون لیزر، توانسته است رضایت بالای بیماران را در درمان فیستول، بواسیر، شقاق و سایر مشکلات مشابه جلب کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم فیستول درگیر هستید، انتخاب یک مرکز تخصصی مانند کلینیک تهرانی می تواند نقطه شروعی برای بازگشت به زندگی عادی و بدون درد باشد.
فهرست عناوین
معرفی بیماری فیستول
به طور کلی فیستول را می توانیم بیماری در نظر داشته باشیم که بر اثر ایجاد منفذ بین دو نقطه از بدن به وجود می آید که این مورد در انسان های سالم دیده نمی شود.منظور ما از فیستول مقعدی نوعی است که درون روده یا اطراف ناحیه مقعدی تشکیل می شود و اگر کاری برای از بین بردنش انجام ندهید,ممکن است باعث دردسر شود.متاسفانه برخی از افراد هستند که به هیچ عنوان توجهی به بیماری نمی کنند و همین مورد باعث می شود که بعد از مدتی,شدت آن افزایش پیدا کرده و عفونت یا موارد جدی تری وارد بدن شوند.
البته فیستول می تواند در سایر نقاط بدن از جمله چشم ها,دستگاه تنفس و گردش خون ایجاد شود که هر کدام از آنها یک سری علائم و مشکلات دارند.پیشنهاد ما این است که با رعایت یک سری نکات ساده از به وجود آمدن این بیماری جلوگیری کنید که در ادامه توضیح خواهیم داد.به هر حال اگر نمی خواهید در طول زندگی خود دچار فیستول شوید,می بایست کارهای زیر را در نظر داشته باشید که توسط پزشکان متخصص تجویز شده اند :
- یکی از بیماری هایی که باید سریعا برای درمانش اقدام کنید,یبوست می باشد که متاسفانه به وجود آورنده بسیاری از بیماری های آنورکتال به حساب می آید و نباید به سادگی از کنارش بگذرید.زمانی که فرد دچار یبوست می شود,فشار زیادی به عضلات اطراف ناحیه مقعدی وارد شده و از آن طرف هم ممکن است قسمتی از بافت در اثر برنده بودن مدفوع,پاره شود و فیستول به وجود بیاید.خوشبختانه روش های زیادی برای کنترل یبوست وجود دارد و اگر دیدید که موارد خوراکی و سنتی پاسخگو نبودند,بهتر است با پزشک مشورت کنید تا با توجه به شرایط شما یک دارو معرفی کند.
- بهتر است آبسه مقعدی را جدی بگیرید! زمانی که پزشک آن را خالی می کند,معمولا یک منفذ خالی به جای می ماند که به آن فیستول می گوییم و به همین خاطر است که این اشخاص باید دو بار لیزر انجام دهند! آبسه می تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت روده و انتهای مقعد به وجود بیاید که در این مقاله به طور کامل بررسی کرده ایم.
انواع عمل فیستول
درمان فیستول مقعدی بسته به محل، شدت و نوع فیستول میتواند متفاوت باشد. انتخاب روش جراحی مناسب توسط پزشک متخصص، با هدف از بین بردن مسیر فیستول و جلوگیری از آسیب به عضله اسفنکتر صورت میگیرد. در ادامه به رایجترین انواع عمل فیستول اشاره میکنیم:
فیستولوتومی (Fistulotomy):
یکی از متداولترین روشها برای درمان فیستول سطحی است. در این روش، مسیر فیستول بهطور کامل باز میشود تا از داخل بهبود یابد. مناسب برای فیستولهایی است که از اسفنکتر عبور زیادی نکردهاند و احتمال آسیب به عضله کم است.
فیبرین گلو (Fibrin Glue):
نوعی درمان غیرتهاجمی که با تزریق چسب فیبرین به داخل مسیر فیستول، آن را مسدود کرده و به بسته شدن تدریجی کمک میکند. این روش بیشتر برای بیمارانی با ریسک بالای جراحی یا کسانی که تمایل به روشهای کمتهاجمی دارند، مناسب است.
ستون (Seton Placement):
در این روش، نخ مخصوصی به نام ستون از داخل مسیر فیستول عبور داده میشود تا تخلیه مداوم عفونت را ممکن سازد. گاهی بهعنوان درمان موقتی برای آمادهسازی بیمار جهت جراحی اصلی استفاده میشود.
فلپ آدفانسمنت (Advancement Flap Surgery):
در این تکنیک، مسیر داخلی فیستول بسته میشود و با استفاده از بخشی از مخاط مقعد، ناحیه بازسازی میگردد. این روش معمولاً برای فیستولهای پیچیدهتر یا فیستولهایی که از نزدیکی عضلات عبور کردهاند بهکار میرود.
عمل لیزر فیستول (FiLaC یا Laser Closure):
یکی از روشهای نوین و کمتهاجمی است که در آن از فیبر لیزر برای سوزاندن و بستهکردن مسیر فیستول از داخل استفاده میشود. این روش معمولا درد کمتر، بهبودی سریعتر و خطر آسیب به عضله اسفنکتر کمتری دارد.
انتخاب بین این روشها به نوع فیستول، تجربه جراح و شرایط بالینی بیمار بستگی دارد. مشاوره با یک کلینیک تخصصی مانند کلینیک تهرانی میتواند در تعیین مناسب ترین روش درمانی بسیار مؤثر باشد. در ادامه هر یک از روش های جراحی فیستول را برایتان شرح داده ایم.
فیستولوتومی
شایع ترین نوع جراحی فیستول های مقعد ، فیستولوتومی است. این شامل برش در طول کل فیستول برای باز کردن آن می شود تا به عنوان یک زخم صاف بهبود یابد. همچنین فیستولوتومی موثرترین درمان برای بسیاری از فیستولهای مقعد است ، اگرچه معمولا فقط برای فیستول هایی که از قسمت زیادی از ماهیچه های اسفنکتر عبور نمی کنند مناسب است ، زیرا در این موارد خطر بی اختیاری کمترین است.
تکنیک های ستون
اگر فیستول شما بخش قابل توجهی از عضله اسفنکتر مقعد را پشت سر بگذارد ، ممکن است جراح در ابتدا توصیه کند که یک ستون را وارد کنید. ستون یک قطعه نخ جراحی است که برای مدت چند هفته در فیستول باقی مانده است. این به تخلیه آن کمک می کند و به بهبودی کمک می کند ، در حالی که از نیاز به قطع عضلات اسفنکتر جلوگیری می کند.
ستونهای گشاد اجازه می دهند که فیستول ها تخلیه شوند ، اما آنها را درمان نمی کنند. برای عمل فیستول ممکن است از ستونهای محکم تر استفاده شود که بطور آهسته فیستول بریده شود. این ممکن است چندین روش انجام شود که جراح بتواند با شما صحبت کند. یا ممکن است آنها چندین عمل فیستولوتومی را پیشنهاد کنند ، هر بار با دقت باز کردن بخش کوچکی از فیستول یا یک روش درمانی متفاوت.
لیزر فیستول
لیزر فیستول با استفاده از پرتو درمانی فیبر لیزر شامل استفاده از پرتو لیزر کوچک برای آب بندی فیستول است. در مورد چگونگی عملکرد آن ابهامات وجود دارد ، اما نگرانی های اساسی در مورد ایمنی وجود ندارد. در این روش جراحی فیستول بدون نیاز به بیهوش انجام می شود و با بی حسی موضعی است. همچنین لازم به ذکر است که این جراحی کمترین دوره نقاهت را داراست. می توانید از اینجا اقدام به دریافت نوبت لیزر فیستول مقعدی کنید.
چسب فیبرین
در حال حاضر درمان با چسب فیبرین تنها گزینه غیر جراحی برای فیستولهای مقعد است. این جراح را شامل می کند که در حالی که تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرید ، چسب را به فیستول تزریق می کنید. این چسب به مهر و موم فیستول کمک کرده و آن را به بهبودی تشویق می کند. به طور کلی از فیستولوتومی برای فیستول های ساده کمتر موثر است و ممکن است نتایج طولانی مدت نداشته باشند اما ممکن است گزینه ای مفید برای فیستول هایی باشد که از طریق عضلات اسفنکتر مقعد عبور می کنند زیرا نیازی به برش ندارند.
پلاگین بیو پروتئینی
بستن روش فیستول بینابینی (FIF) ، یک فیستول است که از طریق عضلات اسفنکتر مقعد عبور می کند ، جایی که یک فیستولوتومی خیلی خطرناک است. در طول درمان ، بریدگی در پوست بالای فیستول ساخته شده و ماهیچه های اسفنکتر از هم جدا می شوند. سپس فیستول در هر دو انتها بسته شده و بریده می شود تا صاف باشد. این روش تاکنون نتایج امیدوارکننده ای داشته است ، اما فقط چند سال است که انجام شده است ، بنابراین تحقیقات بیشتری برای تعیین میزان عملکرد آن در کوتاه مدت و بلند مدت مورد نیاز است.
بعد از عمل فیستول چه باید کرد؟
شاید برای شما هم مانند دیگر بیماران ما سوال باشد که بعد از جراحی و عمل فیستول چه باید کرد؟ مراقبتهای بعد از جراحی فیستول نقش بسیار مهمی در بهبودی سریعتر، پیشگیری از عفونت و جلوگیری از عود بیماری دارد. در ادامه، نکات مهمی که باید رعایت شوند را مرور می کنیم:
رعایت بهداشت ناحیه عمل:
روزانه چند مرتبه ناحیه مقعد را با آب ولرم و صابون ملایم یا سرم شستوشو دهید. پس از هر اجابت مزاج، ناحیه باید کاملاً تمیز و خشک شود.استفاده از لگن آب گرم (سیتز بث):
نشستن در لگن آب گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، ۲ تا ۳ بار در روز، به کاهش درد، تسکین التهاب و پیشگیری از عفونت کمک میکند.مصرف داروهای تجویزشده:
آنتیبیوتیکها، مسکنها یا ملینهایی که پزشک تجویز کرده، باید طبق دستور و بهصورت منظم مصرف شوند تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.پرهیز از یبوست:
برای جلوگیری از فشار به ناحیه مقعد، رژیم غذایی پر فیبر شامل میوه، سبزیجات و مایعات فراوان داشته باشید. در صورت لزوم، از ملین استفاده کنید.استراحت کافی، اما با تحرک سبک:
در روزهای ابتدایی پس از عمل، بهتر است از فعالیتهای سنگین پرهیز کنید؛ اما بیتحرکی کامل نیز توصیه نمیشود. پیادهرویهای کوتاه به گردش خون و روند بهبودی کمک میکند.مراقبت از پانسمان و تعویض منظم آن:
پانسمان ناحیه عمل باید بهطور مرتب و با رعایت کامل اصول بهداشتی تعویض شود. برخی بیماران به کمک پرستار یا پزشک نیاز دارند.پیگیری با پزشک معالج:
حتماً در زمان تعیینشده برای معاینه مجدد و بررسی روند بهبودی به پزشک مراجعه کنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی مانند تب، ترشح چرکی یا درد شدید، سریعا اطلاع دهید.
دوران نقاهت بعد از عمل فیستول
مدت زمان بهبودی و نوع مراقبت در دوران نقاهت بستگی زیادی به نوع عمل و جراحی فیستول دارد. برخی روشها دوره نقاهت کوتاهتر و درد کمتری دارند، در حالی که برخی دیگر نیازمند مراقبتهای بیشتر و زمان طولانیتری برای ترمیم هستند.
1. فیستولوتومی (Fistulotomy):
دوره نقاهت: معمولا بیش از 2 تا 4 هفته.
جزئیات: چون در عمل فیستول در این روش مسیر فیستول بهصورت کامل باز میشود، ترمیم آن بهصورت تدریجی و از داخل به بیرون انجام میشود. بیماران باید صبور باشند و مراقبت از زخم را جدی بگیرند.
مراقبتها: تمیز نگهداشتن محل زخم، نشستن در لگن آب گرم و استفاده منظم از پانسمان ضروری است.
2. درمان با چسب فیبرین (Fibrin Glue):
دوره نقاهت: حدود 1 تا 2 هفته.
جزئیات: چون روشی غیرتهاجمی است و جراحی باز ندارد، بیمار خیلی زود به زندگی روزمره بازمیگردد. البته میزان موفقیت آن کمتر از روشهای دیگر است و در برخی موارد نیاز به درمان مجدد دارد.
مراقبتها: محدود و سادهتر است، اما پیگیری نتایج توسط پزشک ضروری است.
3. قرار دادن ستون (Seton Placement):
دوره نقاهت: ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
جزئیات: ستون در مسیر فیستول قرار میگیرد تا بهتدریج عفونت را تخلیه کند و مسیر فیستول را خشک و آماده جراحی نهایی کند. در این مدت ممکن است درد یا ترشح ادامه داشته باشد.
مراقبتها: حفظ بهداشت، استفاده از لباس زیر نخی و تعویض مداوم پانسمان بسیار مهم است.
4. فلپ آدفانسمنت (Advancement Flap Surgery):
دوره نقاهت: حدود 4 تا 6 هفته یا بیشتر.
جزئیات: به دلیل پیچیدگی جراحی و بخیهزدن ناحیه داخلی مقعد، بیمار نیاز به استراحت بیشتر و مراقبت دقیقتری دارد. حرکتهای زیاد یا اجابت مزاج دشوار میتواند به فلپ آسیب بزند.
مراقبتها: پرهیز از یبوست، مصرف ملین، استراحت نسبی و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی ترمیم بخیهها الزامی است.
5. درمان با لیزر (FiLaC یا Laser Closure):
دوره نقاهت: بین 1 تا 2 هفته، با بازگشت سریع به فعالیتهای روزمره.
جزئیات: یکی از کمتهاجمیترین روشهاست که درد و خونریزی بسیار کمی دارد. بیشتر بیماران در کمتر از چند روز، فعالیتهای معمول خود را از سر میگیرند.
مراقبتها: سبک و ساده است، شامل رعایت بهداشت، پرهیز از فشار و پیروی از توصیههای تغذیهای.
در نهایت، نوع فیستول، شرایط جسمی بیمار و تجربه پزشک نیز تأثیر مستقیمی بر طول دوران نقاهت دارند. کلینیک های تخصصی مانند کلینیک تهرانی با ارائه خدمات حرفهای، نقش مهمی در تسریع روند بهبود بیماران دارند. با توجه به گفته های سایت My health Alberta در این باره می خوانیم :
Most people can go back to work and their normal routine 1 to 2 weeks after surgery. It will probably take several weeks to several months for your fistula to completely heal. This depends on the size of your fistula and how much surgery you had.
اکثر افراد 1 تا 2 هفته پس از جراحی می توانند به سر کار و روال عادی خود برگردند. احتمالا چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا فیستول شما به طور کامل بهبود یابد. این بستگی به اندازه فیستول شما و میزان جراحی دارد.
🧴 پمادهای رایج بعد از عمل فیستول
نام پماد | کاربرد اصلی | نکات مصرف | مدت مصرف پیشنهادی |
---|---|---|---|
پماد آنتی بیوتیک (مثل تتراسایکلین یا جنتامایسین) | پیشگیری از عفونت زخم | روزی ۲ تا ۳ بار روی محل تمیز استفاده شود؛ تماس با مقعد مستقیم باشد. | ۷ تا ۱۰ روز اول پس از عمل |
پماد لیدوکائین | کاهش درد و بیحسی موضعی | قبل از اجابت مزاج یا نشستن در لگن آب گرم، مقدار کمی استفاده شود. | در هفته اول بعد از عمل |
پماد هیدروکورتیزون | کاهش التهاب و خارش | استفاده زیاد آن توصیه نمیشود؛ طبق نظر پزشک، روزی ۱ بار کافی است. | نهایتاً ۵ تا ۷ روز |
پماد زینک اکساید | ترمیم پوست و کاهش سوزش و تحریک | بعد از هر بار شستوشو یا اجابت مزاج، روی ناحیه خشک استفاده شود. | تا بهبود کامل زخم |
پماد هموروئید یا مقعدی ترکیبی (مثل ام جی یا ام.جی.دی) | کاهش التهاب، درد و ترشحات | طبق دستور پزشک، ۲ بار در روز و پس از هر بار شستوشو استفاده شود. | تا فروکش کردن علائم |
✅ نکته مهم: استفاده از هر نوع پماد باید زیر نظر پزشک باشد، مخصوصا در مواردی که زخم باز است یا عمل پیچیده انجام شده است. کلینیک تهرانی با توجه به شرایط هر بیمار، بهترین داروهای موضعی را تجویز می کنند.
علت خونریزی بعد از جراحی و عمل فیستول
خونریزی پس از عمل فیستول پدیدهای نسبتا شایع در روزهای ابتدایی بعد از جراحی است که معمولا ناشی از باز بودن زخم و آسیب به عروق ناحیه مقعد میباشد. از آنجایی که ناحیه مقعد پر از رگهای خونی است و در معرض اصطکاک و رطوبت قرار دارد، حتی کوچکترین زخم نیز ممکن است خونریزی داشته باشد. در روشهایی مثل فیستولوتومی که مسیر فیستول بهطور کامل باز میشود، خونریزی خفیف تا متوسط طی چند روز ابتدایی طبیعی است، بهویژه هنگام اجابت مزاج، نشستن یا انجام فعالیتهای فیزیکی.
با این حال، خونریزی شدید، ادامهدار یا همراه با درد و ترشح بدبو ممکن است نشاندهنده عفونت، باز شدن بخیهها یا آسیب به بافتهای عمقیتر باشد. در چنین شرایطی، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. کلینیک تهرانی با معاینه دقیق و بررسی وضعیت زخم، علت دقیق خونریزی را شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام میدهند. رعایت بهداشت، استفاده منظم از لگن آب گرم، پرهیز از یبوست و مصرف داروهای تجویزشده، نقش مهمی در پیشگیری از خونریزیهای ثانویه دارند.
راه رفتن بعد از عمل فیستول
راه رفتن بعد از عمل فیستول یکی از دغدغههای رایج بیماران است، اما باید گفت که در بیشتر موارد، راه رفتن نه تنها ممنوع نیست بلکه میتواند مفید هم باشد؛ البته بهشرط رعایت نکات خاص. بسته به نوع جراحی، شدت فیستول و شرایط جسمی بیمار، پزشک ممکن است توصیه کند که فرد در همان روز یا یک روز پس از عمل، شروع به راه رفتن سبک کند. این کار به گردش خون، پیشگیری از لخته شدن خون و حتی بهبود حرکات روده کمک میکند.
با این حال، راه رفتن باید با احتیاط، در فواصل کوتاه و بدون فشار زیاد به ناحیه مقعد انجام شود. در روزهای اول بهتر است از نشستن یا ایستادن طولانی مدت خودداری شود و پیادهرویهای کوتاه با استراحت کافی همراه باشد. همچنین پوشیدن لباس راحت، استفاده از پانسمان مناسب و نشستن در لگن آب گرم بعد از پیادهروی میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
سوالات متداول FAQs
۱. آیا عمل فیستول درد دارد؟
بله، ممکن است تا چند روز پس از جراحی درد وجود داشته باشد، اما با مصرف مسکنهای تجویز شده و استفاده از لگن آب گرم، این درد بهخوبی قابل کنترل است.
۲. چند روز بعد از عمل فیستول میتوان به کار روزانه برگشت؟
در روشهای کمتهاجمی مانند لیزر، معمولاً ۳ تا ۵ روز بعد میتوان به فعالیتهای سبک برگشت. در روشهای کلاسیک مانند فیستولوتومی، حدود ۷ تا ۱۰ روز استراحت توصیه می شود.
۳. آیا احتمال عود فیستول بعد از عمل وجود دارد؟
بله، بسته به نوع فیستول و روش درمان، احتمال عود وجود دارد. انتخاب پزشک متخصص و رعایت دقیق مراقبتهای بعد از عمل در کاهش این احتمال نقش مهمی دارد.
۴. بعد از عمل فیستول چه غذایی بخوریم؟
مصرف غذاهای پرفیبر مثل میوه، سبزیجات، غلات کامل و نوشیدن آب زیاد برای پیشگیری از یبوست و تسهیل اجابت مزاج بسیار مهم است.