کیست مویی یا سینوس پیلونیدال

کیست مویی یا سینوس پیلونیدال یا پایلونیدال از ریشه لاتین pilus به معنی مو و nidus به معنی آشیانه (لانه) گرفته شده است. بنابراین می توان این بیماری را حفره یا حفراتی در زیر پوست دانست که آشیانه مو می باشد.

کیست مویی یا سینوس پیلونیدال چیست؟

محل شایع آن در انتهای ستون فقرات (ناحیه ساکروکوکسیژیال) می باشد. ولی این بیماری هیچ ارتباطی با ستون فقرات یاکانال نخاعی ندارد و فقط یک بیماری پوستی است. در اغلب موارد یک یا چند سوراخ در خط وسط این ناحیه دیده میشود و گاهی موهای داخل آنرا نیز می توان رویت کرد. چون مو یک جسم خارجی محسوب میشود،موجب عفونت و خروج چرک و ترشح بد بو و گاهی خونابه می گردد .

عفونت مکرر باعث بزرگتر شدن سینوس پایلونیدال و ایجاد سوراخهای جانبی متعدد می گردد. گاهی چرک در این محل تجمع پیدا کرده وامکان خروج ندارد

و بنابراین بیمار با تورم دردناک در این ناحیه مواجه میشود که در اینصورت آبسه پایلونیدال نامیده میشود و نیاز به جراحی اورژانس دارد. این بیماری به ندرت در نقاط دیگری از بدن مانند ناف، زیر بغل و چین بین انگشتان دست( در سلمانی ها) نیز دیده میشود.

در چه کسانی کیست مویی یا سینوس پیلونیدال دیده میشود؟

این بیماری در بین جوانان، بخصوص در سنین 15 تا 30 سال شیوع بیشتری دارد ولی در سنین کمتر و یا بیشتر هم ممکن است دیده شود.

مردان 4 برابر زنان مبتلا میشوند.

افراد پر مو و چاق و کسانی که کارهای نشستنی دارند، استعداد بیشتری برای ابتلا دارند. نام قدیمی این بیماری  (بیماری رانندگان جیپ) بوده است, چون در زمان جنگ جهانی دوم، اکثر سربازان جوانی که راننده جیپ بودند به این بیماری دچار شده بودند.

علت ایجاد کیست مویی یا سینوس پیلونیدال چیست؟

در مورد اینکه آیا حفره ای مادرزادی در این ناحیه وجود دارد که مو به داخل آن کشیده میشود و یا فرو رفتن تدریجی مو، باعث پیدایش چنین حفره ای میشود.

بحث های زیادی مطرح است ولی بیشتر نظرات به نفع احتمال دوم می باشد. وجود شکاف نسبتاً عمیق بین دو سرین بخصوص در افراد پر مو و چاق، باعث مکش دائمی مو در این ناحیه شده و نشستن طولانی و یا سایش دو سرین به همدیگر، زمینه فرو رفتن مو در پوسترا فراهم می آورد و وجود مو در پوست،التهاب و عفونت را تشدید نموده و در نهایت یک حفره ی چرکی درحال گسترش ایجاد می شود.

چه روشهای درمانی برای کیست مویی یا سینوس پیلونیدال وجود دارد؟

روشهای غیر جراحی برای درمان این بیماری موفقیت چشمگیری نداشته اند. خارج کردن موهای داخل سینوس از طریق سوراخها و تراشیدن مستمر

موهای اطراف، و یا تزریق فنل بداخل سینوس اگر چه ممکن است،گاهی موثر باشند ولی احتمال عود در این نوع درمانها بسیار زیاد است.در حال حاضر جراحی موثرترین روش درمان کیست مویی می باشد.

اما روشهای متفاوتی برای جراحی این بیماری وجوددارد.

1 – باز گذاشتن زخم:

در این روش تمام سینوس پایلونیدال همراه با قسمتی از پوست سالم برداشته شده و زخم باز گذاشته میشود تا بتدریج خودش بسته شود. در این مدت که بطور متوسط هشت هفته طول می کشد زخم باید روزی یک تا سه بار شستشو و پانسمان شود. در این روش 8 تا 21% شانس عود گزارش شده وممکن است بهبودی و بسته شدن زخم طولانی تر شود و ماهها به درازا بکشد. امتیاز این روش آن است که در صورت عفونت، چرک داخل زخم نمی ماند و خارج میشود.

 2 – بستن ساده زخم:

بعد از برداشتن کامل سینوس پایلونیدال، می توانیم دو طرف زخم را با کمک بخیه های مناسب طوری به هم نزدیک کرده و بدوزیم که فضای خالی ما بین آنها کاملاً پر شود. در اینروش، شانس باز شدن زخم، و عود زیاد می باشد.

 3 – باز گذاشتن زخم و دوختن لبه های آن به کف زخم:

این همان روشی است که به مارسوپیالیزاسیون(marsopialization) معروف شده است. بعضی معتقدند در این روش هر چند که زخم باز می باشد ولی ترمیم زخم سریع تر اتفاق می افتد ولی مدت بهبود زخم در این روش بین 3 تا 5 هفته گزارش شده است.

 4 – باز کردن سقف سینوسها و تراشیدن لایه داخلی آنها:

در این روش، در واقع سینوس پایلونیدال برداشته نمیشود و فقط لایه اپی تلیالیزه ی داخل حفرات سینوس با کورت (curet) برداشته میشود (کورتاژ). این روش هر چند ساده است ولی شانس عود بیماری تا 19% و زمان بهبودی کامل زخم تا 8 هفته گزارش شده است.

 5 – بستن زخم با کمک روشهای جراحی پلاستیک:

روشهای مختلف جراحی پلاستیک مانند Z-plasty،فلاپ رومبوئید و فلاپهای دیگر، برای بستن زخم سینوس پایلونیدال ذکر شده اند. بدین ترتیب علاوه بر آنکه زخم بهبودی سریعتری دارد، علت زمینه ای عود، یعنی گودی بین دوسرین(natal cleft) نیز اصلاح میگردد. با روشهای پلاستیک هر چند که شانس عود کمتر میشود ولی هنوز مواردی از عود دیده میشود. یکیاز علل عود در این روشها، این است که تمام یا قسمتی از اسکار محل ترمیم، در خط وسط قرار می گیرد و وجود این ناحیه ضعیف پوستی در یک محلی که کشش زیادی را متحمل می شود، شانس عود را افزایش میدهد.

 6 – بستن زخم به روش کاریداکیس:

کاریداکیس روشی را برای بستن زخم محل سینوس پایلونیدال پیشنهادداده است که نوعی روش جراحی پلاستیک است و علاوه بر آنکه، گودی بین دوسرین اصلاح می گردد، خطاسکار محل ترمیم زخم نیز به یکی از دو طرف منتقل میشود. بنابراین از تمام علل زمینه ای که ممکن استباعث عود بیماری شوند، پیشگیری میگردد.

بهترین روش درمانی کدام است؟

در بیماری کیست مویی یا سینوس پیلونیدال بهترین روش درمانی روشی است که خصوصیات زیر را داشته باشد:

•  کمترین میزان عود
•  کمترین میزان و عوارض بعد از عمل
•  سریعترین بهبودی زخم
• زودترین زمان بازگشت به محل کار

 روش کاریداکیس در بین تمام گزارشات درمانی سینوس پایلونیدال کمترین میزان عود یعنی 1% (در پیگیری به مدت 2 تا 20 سال در 6545 بیمار) را به خود اختصاص داده است.
بهبودی کامل زخم 1 تا 1/5 هفته گزارش شده. و بنابراین، می توان انتظار داشت بیماران در مدت زمان کوتاهی بعد از عمل، توانایی بازگشت به کار را داشته باشند.
هرچند که روش کاریداکیس یکی از بهترین روشهای درمانی میباشند ولی در درصدکمی از بیماران عفونت و باز شدن سطحی زخم وجود دارد که البته با درمانهای ساده قابل علاج میباشند.
همچنین اسکار زخم چون در گودی بین دوسرین قرار نمی گیرد، ممکن است قابل مشاهده باشد.

لیزر در درمان سینوس پیلونیدال نقشی بیش از یک چاقوی جراحی ندارد وکمکی به کاهش عوارض یا تسریع بهبودی زخم یا کاهش عود نمی کند.

پیشنهاد ما به بیماران این است که؛ با توجه به شرایط خود؛ بین روش کاریداکیس و باز گذاشتن زخم, یکی را انتخاب کنند. این دو روش هر دو قابل قبول هستند وبرای هر بیمار خاص ممکن است یکی از این دو روش بهتر باشد. در روش کاریداکیس بطورکلی زخم زودتر خوب میشود و بیمار زودتر میتواند به کارهای قبلی خود بازگردد و شانس عود بیماری نیز کمتر است.در روش باز گذاشتن زخم احتمال عفونت زخم صفر است و ظاهر چین بین دو سرین تغییری نمیکند و عمل ساده تر کوتاهتر وکم هزینه تر می باشد.