نفخ شکم و معده | علائم و درمان سریع برای رهایی کامل

نفخ شکم، که در اصطلاح پزشکی به آن اتساع شکم یا احساس پری شکم نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن فرد احساس می‌کند شکمش پر، سفت یا بزرگتر از حد معمول است. این احساس می‌ تواند با ناراحتی خفیف تا درد شدید همراه باشد و اغلب به تجمع بیش از حد گاز در دستگاه گوارش (معده و روده‌ها) نسبت داده می‌ شود. اگرچه این تعریف بر احساس ذهنی فرد تأکید دارد، اما در برخی موارد، نفخ شگم با افزایش قابل مشاهده در دور شکم (اتساع) نیز همراه است. این پدیده یکی از شایع‌ ترین شکایات گوارشی است که افراد در سنین مختلف و با شرایط سلامتی متفاوت ممکن است آن را تجربه کنند.

نفخ شکم به خودی خود یک بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه علامتی است که می‌تواند ناشی از طیف وسیعی از عوامل و شرایط باشد. این عوامل شامل بلع هوا (آئروفاژی)، تولید بیش از حد گاز توسط باکتری‌های روده حین فرآیند هضم مواد غذایی خاص (مانند فیبرهای تخمیرپذیر)، اختلال در حرکت و تخلیه گاز از روده‌ها، حساسیت بیش از حد احشایی (که در آن فرد مقادیر طبیعی گاز را به صورت دردناک یا ناراحت‌ کننده حس می‌کند)، و یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند سندرم روده تحریک‌ پذیر، بیماری سلیاک، عدم تحمل لاکتوز یا رشد بیش از حد میکروب معده باشد. بنابراین، درک نفخ شکم به عنوان یک علامت، کلید اصلی برای شناسایی علت ریشه‌ای و انتخاب رویکرد درمانی مناسب است.

علل نفخ شکم بسیار متنوع هستند و می‌توانند از عادات روزمره و رژیم غذایی تا شرایط پزشکی پیچیده‌تر متغیر باشند. درک این علل به شناسایی ریشه مشکل و انتخاب راهکار مناسب کمک می‌کند. به طور کلی، نفخ شکم ناشی از تجمع گاز، مایع یا جامدات در دستگاه گوارش یا افزایش حساسیت اعصاب روده است.

مهم‌ترین علل ایجاد و علت نفخ شکم عبارتند از:

• عوامل مرتبط با رژیم غذایی و بلع:

  • بلع هوا (آئروفاژی): جویدن آدامس، سریع غذا خوردن، نوشیدن با نی، صحبت کردن حین غذا خوردن و حتی اضطراب می‌تواند منجر به بلع هوای اضافی و تجمع آن در معده شود.
  • مصرف نوشیدنی‌های گازدار: دی‌اکسید کربن موجود در این نوشیدنی‌ها مستقیماً به حجم گاز دستگاه گوارش اضافه می‌کند.
  • مصرف مواد غذایی نفاخ: برخی مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌هایی هستند که به طور کامل در روده کوچک هضم و جذب نمی‌شوند و در روده بزرگ توسط باکتری‌ ها تخمیر شده و گاز تولید می‌کنند. این شامل:
    • حبوبات (لوبیا، نخود، عدس)
    • برخی سبزیجات (کلم، بروکلی، پیاز، مارچوبه)
    • برخی میوه‌ها (سیب، گلابی، هلو)
    • غلات کامل (به دلیل فیبر بالا)
    • شیرین‌کننده‌های مصنوعی (مانند سوربیتول و مانیتول)
    • کربوهیدرات‌های تخمیرپذیر با زنجیره کوتاه (الیگو-، دی-، مونوساکاریدها و پُلی‌ال‌ها) که به اختصار FODMAP نامیده می‌ شوند.

• اختلال در فرآیندهای گوارشی و حرکت روده‌ها:

  • تولید بیش از حد گاز: فعالیت باکتری‌های روده بزرگ در فرآیند تخمیر مواد غذایی هضم نشده.
  • اختلال در حرکت گاز: کندی حرکت روده‌ها یا اختلال در توانایی بدن برای خارج کردن گاز می‌تواند باعث تجمع آن شود. یبوست یکی از شایع‌ترین علل این مشکل است.
  • عدم تحمل‌های غذایی و سوءجذب:
    • عدم تحمل لاکتوز: کمبود آنزیم لاکتاز برای هضم قند شیر (لاکتوز).
    • عدم تحمل فروکتوز: مشکل در جذب قند میوه (فروکتوز).
    • بیماری سلیاک: واکنش ایمنی به گلوتن که باعث آسیب به پرزهای روده کوچک و سوءجذب می‌شود.
    • رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک (SIBO): افزایش تعداد یا تغییر نوع باکتری‌ها در روده کوچک که منجر به تخمیر زودرس و تولید گاز اضافی می‌شود.

• اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (FGIDs):

  • سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): یکی از شایع‌ترین علل گاز و باد مزمن، که اغلب با درد شکم و تغییر در عادات اجابت مزاج (اسهال یا یبوست) همراه است. افزایش حساسیت احشایی (احساس درد یا ناراحتی با مقادیر طبیعی گاز) نقش مهمی در این سندرم دارد.
  • سوءهاضمه عملکردی: احساس پری، سوزش سر دل یا درد در بالای شکم که علت ساختاری مشخصی ندارد.
  • نفخ عملکردی: احساس نفخ بدون وجود علل ذکر شده در بالا.

• سایر شرایط پزشکی:

  • گاستروپارزی (تأخیر در تخلیه معده): کندی حرکت غذا از معده به روده.
  • انسداد روده (جزئی یا کامل): مانعی فیزیکی که جلوی عبور محتویات روده را می‌گیرد.
  • آسیت: تجمع مایع در حفره شکم به دلیل بیماری‌های کبدی، نارسایی قلبی یا برخی سرطان‌ها (این مورد اتساع شکم است نه لزوما نفخ گازی).
  • بیماری‌ التهابی روده (IBD): مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که از بیماری التهابی روده هستند.
  • تغییرات هورمونی: برخی زنان در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی دچار نفخ شکم می‌شوند.
  • عوارض جانبی داروها: برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد درد اپیوئیدی و مکمل‌های آهن می‌توانند باعث نفخ شکم شوند.
  • علل نادرتر: مانند برخی سرطان‌ها (تخمدان، کولون).

تشخیص دقیق علت نفخ شکم، به ویژه اگر مداوم، شدید یا همراه با علائم هشداردهنده‌ای مانند کاهش وزن بی‌دلیل، خون در مدفوع، تب یا استفراغ باشد، نیازمند ارزیابی پزشکی است. لازم به ذکر است که مجموعه بزرگ و معتبر HealthLine در اینباره چنین می گوید :

Producing and passing gas is a typical part of your digestion. But when a bubble of gas gets stuck inside you, you want to relieve the pain as fast as possible. And if you have other symptoms, it’s a good idea to find out what’s causing the pain.

تولید و دفع گاز بخش عادی از گوارش شماست. اما وقتی حبابی از گاز در معده‌تان گیر می‌کند، می‌خواهید درد را هر چه سریع‌تر تسکین دهید. و اگر علائم دیگری دارید، ایده خوبی است که بفهمید چه چیزی باعث درد می‌شود.

علت باد شکم زیاد در زنان و مردان

افزایش دفع گاز از طریق مقعد (که در زبان عامیانه گاهی به آن باد معده یا نفخ شکم نیز گفته می‌شود و در علم پزشکی Flatulence نام دارد)، یک فرآیند بیولوژیکی طبیعی است. این گاز عمدتا محصول بلع هوا و فعالیت باکتری‌ های طبیعی ساکن در روده بزرگ است که مواد غذایی هضم نشده را تخمیر می‌کنند. با این حال، دفع گاز بیش از حد، بسیار بدبو، یا همراه با ناراحتی، می‌تواند آزاردهنده باشد و گاهی نشانه‌ای از یک وضعیت زمینه‌ای باشد که نیاز به توجه دارد.

میزان طبیعی دفع گاز در افراد متفاوت است، اما به طور متوسط، افراد ممکن است تا حدود ۲۰-۲۵ بار در روز گاز دفع کنند. “زیاد” بودن باد معده معمولا به درک و احساس ناراحتی خود فرد یا تغییر قابل توجه نسبت به الگوی معمول او بستگی دارد.

باد معده زیاد می‌تواند نشانه‌ای از موارد زیر باشد:

1. عوامل رژیمی (شایع‌ترین علت):

   • مصرف بالای مواد غذایی نفاخ: غذاهای سرشار از فیبر (حبوبات، سبزیجات خانواده کلم، غلات کامل)، کربوهیدرات‌های پیچیده (FODMAPs)، قندها (لاکتوز، فروکتوز) و شیرین‌کننده‌های مصنوعی (سوربیتول، مانیتول) می‌توانند باعث تولید گاز بیشتری در روده بزرگ شوند.
   • نوشیدنی‌های گازدار: مصرف زیاد نوشابه، آب گازدار و سایر نوشیدنی‌های حاوی گاز کربنیک.
   • تغییر ناگهانی در رژیم غذایی: به خصوص افزایش ناگهانی مصرف فیبر.

2. بلع هوا (آئروفاژی):

   • سریع غذا خوردن، جویدن آدامس، سیگار کشیدن، نوشیدن با نی، یا حتی اضطراب می‌تواند منجر به بلع هوای بیشتری شود که بخشی از آن ممکن است به صورت گاز روده دفع گردد.

3. شرایط پزشکی و گوارشی:

   • عدم تحمل‌های غذایی: شایع‌ترین آن‌ها عدم تحمل لاکتوز و فروکتوز است که در آن بدن قادر به هضم و جذب کامل این قندها نیست و باکتری‌ها آن‌ها را تخمیر می‌کنند.
   • سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): این سندرم عملکردی علاوه بر درد شکم و تغییرات اجابت مزاج، می‌تواند با افزایش تولید گاز یا افزایش حساسیت به مقادیر طبیعی گاز همراه باشد.
   • رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک (SIBO): باکتری‌ها در محل نامناسب (روده کوچک) غذا را تخمیر کرده و گاز تولید می‌کنند.
   • بیماری سلیاک: سوءجذب ناشی از آسیب به روده کوچک در اثر مصرف گلوتن می‌تواند منجر به افزایش گاز شود.
   • اختلالات حرکتی روده: کندی حرکت روده (مانند یبوست مزمن) باعث می‌شود مواد غذایی زمان بیشتری برای تخمیر توسط باکتری‌ها داشته باشند.
   • عفونت‌های گوارشی: برخی عفونت‌ها مانند ژیاردیازیس می‌توانند باعث افزایش گاز شوند.
   • نارسایی پانکراس: کاهش تولید آنزیم‌های گوارشی می‌تواند منجر به سوء هاضمه و افزایش گاز شود (کمتر شایع).

در جدول زیر برخی علل شایع و مکانیسم آن‌ها خلاصه شده است:

چه زمانی باید نگران بود؟

اگرچه باد معده زیاد معمولا بی‌خطر است، اما اگر با علائم هشداردهنده زیر همراه باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد:

• درد شدید یا مداوم شکم
• کاهش وزن ناخواسته
• تغییر پایدار در عادات روده (اسهال یا یبوست مزمن)
• وجود خون در مدفوع
• تب
• استفراغ
• علائم سوءجذب (مانند مدفوع چرب و کم‌رنگ)
• احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج

در صورت وجود این علائم، مراجعه به پزشک برای ارزیابی دقیق و تشخیص علت زمینه‌ای ضروری است.

برای کاهش نفخ شکم، دمنوش‌ های گیاهی متعددی توصیه می‌شوند که می‌ توانند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش تجمع گاز کمک کنند. در این بخش به معرفی برخی از بهترین این دمنوش‌ ها و نحوه تهیه آن‌ها می‌پردازیم:

بهترین دمنوش‌ ها برای نفغ شکم و نحوه تهیه آن‌ها

نکات مهم در مصرف دمنوش‌های ضد باد:

• برای اثربخشی بهتر، دمنوش‌ها را ترجیحا بین وعده‌های غذایی یا پس از غذا و به صورت گرم میل کنید.
• در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای یا مصرف داروهای خاص، پیش از مصرف هرگونه دمنوش گیاهی با پزشک مشورت کنید.
• واکنش بدن افراد به دمنوش‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد؛ با امتحان کردن دمنوش‌های مختلف می‌توانید بهترین گزینه را برای خود پیدا کنید.
• مصرف متعادل این دمنوش‌ها توصیه می‌شود و زیاده‌روی در مصرف ممکن است عوارض داشته باشد.

توجه داشته باشید که دمنوش‌ های گیاهی می‌توانند در تسکین مؤثر باشند، اما در صورت تداوم یا شدت علائم ، مراجعه به پزشک برای بررسی علت اصلی و دریافت درمان مناسب ضروری است.

از بین بردن فوری نفخ شکم

از بین بردن فوری باد و مفخ شکم دغدغه بسیاری از افرادی است که این وضعیت ناخوشایند را تجربه می‌کنند. برای دستیابی به از بین بردن فوری نفخ شکم، می‌ توان از راهکارهای مختلفی بهره برد که برخی از آن‌ها تأثیر سریع‌تری دارند.

یکی از روش‌های تخصصی و مؤثر برای کاهش سریع گازهای محبوس شده، استفاده از داروهای بدون نسخه حاوی سایمتیکون (Simethicone) است. این ماده با تغییر کشش سطحی حباب‌های گاز در دستگاه گوارش، باعث کوچکتر شدن آن‌ها و در نتیجه دفع راحت‌تر گاز (از طریق آروغ زدن یا دفع گاز روده) می‌شود. سایمتیکون جذب خون نمی‌شود و به طور موضعی در دستگاه گوارش عمل می‌کند، به همین دلیل معمولاً به سرعت اثر کرده و عوارض جانبی قابل توجهی ندارد. اشکال مختلف این دارو مانند قرص جویدنی یا قطره برای اثربخشی سریع‌تر در دسترس هستند.

علاوه بر دارو، برخی تغییرات و اقدامات فوری در سبک زندگی نیز می‌توانند به از بین بردن فوری نفخ شکم کمک کنند:

• تغییر وضعیت بدن: دراز کشیدن به پهلو یا انجام حرکات ملایم مانند پیاده‌روی کوتاه می‌تواند به حرکت گاز در روده‌ها و خروج آن کمک کند. برخی یوگی‌ها معتقدند وضعیت‌هایی مانند حرکت گاو و گربه یا وضعیت کودک (Child’s Pose) نیز می‌توانند در تسکین ، مؤثر باشند.
• استفاده از گرما: قرار دادن یک کیسه آب گرم یا پد حرارتی روی شکم می‌تواند به آرامش عضلات شکم و کاهش احساس ناراحتی ناشی از نفغ کمک کند.
• نوشیدن مایعات گرم: جرعه جرعه نوشیدن مایعات گرم مانند آب گرم یا دمنوش‌های گیاهی مانند نعناع یا بابونه (که پیش‌ تر نیز به آن‌ ها اشاره شد) می‌ تواند به آرامش دستگاه گوارش و تسهیل حرکت گاز کمک کند. این دمنوش‌ها دارای خواص ضد اسپاسم هستند و می‌توانند گرفتگی‌های عضلانی روده را کاهش دهند.
• اجتناب از برخی نوشیدنی‌ ها و غذاها: برای جلوگیری از تشدید و کمک به از بین بردن فوری نفخ شکم، در لحظه‌ای که احساس می‌کنید از مصرف نوشیدنی‌ های گازدار، آدامس، و غذاهای بسیار نفاخ (مانند حبوبات یا کلم) خودداری کنید.

اگرچه این راهکار ها می‌ توانند به از بین بردن فوری نفخ شکم کمک کنند، اما مهم است که توجه داشته باشید این اقدامات بیشتر به مدیریت علائم می‌پردازند. در صورتی که گاز شکم شما مکرر است یا با علائم نگران‌کننده‌ای همراه است، حتماً برای تشخیص علت اصلی و دریافت درمان ریشه‌ای با پزشک متخصص گوارش مشورت نمایید. علت‌یابی دقیق توسط پزشک، کلید مدیریت پایدار شکم است.

برای نفخ شکم چی بخوریم؟

برای رفع باد شکم و کاهش احساس نفخ شکم ، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند مفید باشد:

برای رفع باد شکم چه بخوریم؟

• غذاهای با فیبر محلول: فیبر محلول در آب حل شده و به تشکیل ژل در دستگاه گوارش کمک می‌کند که می‌تواند روند هضم را کند کرده و به کاهش گاز کمک کند. جو دوسر، سیب زمینی شیرین و برخی میوه‌ها مانند موز و طالبی حاوی فیبر محلول هستند. البته افزایش تدریجی فیبر در رژیم غذایی توصیه می‌شود تا بدن به آن عادت کند.
• زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضد التهابی و بادشکن است و می‌تواند به آرامش عضلات دستگاه گوارش و تسهیل حرکت غذا در طول روده کمک کند. می‌توانید از چای زنجبیل تازه استفاده کنید یا زنجبیل را در غذاهای خود بگنجانید.
• نعناع: نعناع به شل شدن عضلات دستگاه گوارش کمک کرده و می‌تواند در کاهش اسپاسم مؤثر باشد. نوشیدن چای نعناع یا افزودن نعناع تازه به غذاها می‌تواند مفید باشد.
• رازیانه: دانه‌های رازیانه خاصیت ضد نفخ شکم دارند و می‌توانند به کاهش گاز کمک کنند. جویدن مقداری دانه رازیانه یا نوشیدن دمنوش آن توصیه می‌شود.
• بابونه: بابونه دارای خواص ضد التهابی و آرام‌بخش است و می‌تواند به تسکین مشکلات گوارشی از جمله نفغ کمک کند. نوشیدن دمنوش بابونه می‌تواند مفید باشد.
• ماست پروبیوتیک: ماست حاوی باکتری‌های مفید (پروبیوتیک) است که می‌توانند به بهبود تعادل فلور روده و هضم بهتر غذا کمک کنند. انتخاب ماست‌های حاوی کشت فعال و زنده توصیه می‌شود.
• آب: نوشیدن مقادیر کافی آب در طول روز به پیشگیری از یبوست که یکی از دلایل است، کمک می‌کند.
• خیار: خیار حاوی آب و آنتی‌اکسیدان است و می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
• آناناس: آناناس حاوی آنزیمی به نام بروملین است که می‌ تواند به هضم پروتئین‌ ها کمک کرده را کاهش دهد.

غذاهایی که بهتر است کمتر مصرف شوند:

برای کنترل ، بهتر است مصرف برخی غذاها را که تمایل به تولید گاز بیشتری دارند، محدود کنید:

• حبوبات: لوبیا، عدس، نخود و سایر حبوبات به دلیل داشتن فیبر و کربوهیدرات‌های نفاخ می‌توانند باعث افزایش گاز شوند. خیساندن طولانی مدت و پخت کامل آن‌ها می‌تواند به کاهش این خاصیت کمک کند.
• سبزیجات خاص: کلم بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل، پیاز و مارچوبه نیز می‌توانند در برخی افراد نفاخ باشند.
• نوشیدنی‌های گازدار: نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند باعث ورود هوای اضافی به معده  شوند.
• غذاهای پرچرب و سرخ‌شده: این غذاها روند هضم را کند می‌کنند و می‌توانند منجر به این مشکل شوند.
• شیرین‌کننده‌های مصنوعی: سوربیتول، مانیتول و زایلیتول که در برخی محصولات بدون قند یافت می‌شوند، می‌توانند باعث تولید گاز شوند.
• لبنیات: در صورت عدم تحمل لاکتوز، مصرف شیر و سایر محصولات لبنی حاوی لاکتوز می‌تواند باعث نفخ شکم شدید شود.

با شناسایی غذاهایی که در شما ایجاد گاز می‌کنند و جایگزین کردن آن‌ها با گزینه‌های کمتر نفاخ، می‌توانید به طور مؤثری این مشکل را کنترل کنید. همچنین، آهسته غذا خوردن، خوب جویدن غذا و پرهیز از صحبت کردن حین غذا خوردن نیز در کاهش بلع هوا و پیشگیری از نفخ شکم مؤثر هستند. در صورت ، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه توصیه می‌ شود.

درمان نفخ شکم به علت اصلی آن بستگی دارد و می‌تواند شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی، اصلاح رژیم غذایی، استفاده از درمان‌های خانگی و در صورت لزوم، مداخلات پزشکی باشد.

۱. تغییرات در سبک زندگی و عادات غذایی:

• آهسته غذا خوردن و خوب جویدن: این کار به کاهش بلع هوا کمک کرده و فرآیند هضم را بهبود می‌بخشد.
• پرهیز از نوشیدنی‌های گازدار: نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های کربناته باعث ورود گاز به دستگاه گوارش می‌شوند.
• محدود کردن مصرف آدامس و آب نبات سفت: جویدن آدامس و مکیدن آب نبات می‌تواند منجر به بلع هوا شود.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن نیز می‌تواند باعث بلع هوا شود.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی به حرکت بهتر غذا در دستگاه گوارش و دفع گاز کمک می‌کند.
• مدیریت استرس: استرس می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذاشته، را تشدید کند. تمرینات آرام‌سازی مانند یوگا یا مدیتیشن ممکن است مفید باشد.

۲. اصلاح رژیم غذایی:

• شناسایی و محدود کردن غذاهای نفاخ: برخی غذاها مانند حبوبات، کلم بروکلی، گل کلم، پیاز و برخی میوه‌ها در افراد مستعد باعث تولید گاز بیشتر می‌شوند. می‌توانید با حذف تدریجی این غذاها و مشاهده تأثیر آن، عوامل نفاخ برای بدن خود را شناسایی کنید.
• توجه به عدم تحمل‌های غذایی: در صورت عدم تحمل لاکتوز یا گلوتن، مشورت با پزشک و انجام آزمایشات لازم می‌تواند در تشخیص و مدیریت نفخ شکم ناشی از آن‌ها کمک‌کننده باشد. محدود کردن مصرف لبنیات حاوی لاکتوز یا غذاهای حاوی گلوتن در این موارد توصیه می‌شود.
• افزایش تدریجی فیبر: اگرچه فیبر برای سلامت گوارش ضروری است، افزایش ناگهانی آن در رژیم غذایی می‌تواند باعث نفخ شود. فیبر مصرفی خود را به تدریج افزایش دهید و به بدن فرصت دهید تا با آن سازگار شود.

۳. درمان‌های خانگی و گیاهی:

برخی دمنوش‌های گیاهی به دلیل خواص ضد اسپاسم و بادشکن خود می‌ توانند تسکین دهند. از جمله این دمنوش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد (نحوه تهیه این دمنوش‌ها در پاسخ قبلی ارائه شده است):

• دمنوش نعناع
• دمنوش بابونه
• دمنوش رازیانه
• دمنوش زنجبیل
• دمنوش بادرنجبویه
• دمنوش زیره

۴. درمان‌های دارویی:

در مواردی که نفخ شدید یا مزمن باشد و با تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی بهبود نیابد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند:

• سایمتیکون (Simethicone): این دارو بدون نسخه قابل تهیه است و با تجزیه حباب‌های گاز به دفع راحت‌تر آن‌ها کمک می‌کند.
• آنزیم‌های گوارشی: برای کمک به هضم بهتر برخی غذاها.
• پروبیوتیک‌ها: برای کمک به تعادل فلور باکتریایی روده.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت تشخیص رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک (SIBO).
• داروهای دیگر: بسته به علت زمینه‌ای (مانند داروهای مرتبط با سندرم روده تحریک‌پذیر).

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نفخ شکم شما مداوم، شدید یا همراه با علائم نگران‌کننده دیگری مانند درد شدید شکم، کاهش وزن بی‌دلیل، تغییر در عادات اجابت مزاج، خون در مدفوع، تب یا استفراغ باشد، ضروری است که برای بررسی دقیق و تشخیص علت اصلی به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات و در صورت لزوم آزمایشات تشخیصی، بهترین روش درمانی را برای شما تعیین خواهد کرد.

چگونه باد معده را از بین ببریم

باد معده یکی از مسائل طبیعی اما گاهی اوقات آزاردهنده گوارشی است که می‌تواند ناشی از بلع هوا یا فرآیندهای هضمی باشد. برای از بین بردن باد معده، راهکارهای متعددی وجود دارد که برخی از آن‌ها به عنوان راه‌های طلایی برای تسکین سریع شناخته می‌شوند:

یکی از راه‌های طلایی برای از بین بردن باد معده، تغییر وضعیت فیزیکی و حرکت است. پیاده‌روی کوتاه یا انجام حرکات کششی ملایم می‌تواند به حرکت گاز در طول دستگاه گوارش و تسهیل خروج آن کمک کند. حرکاتی مانند دراز کشیدن به پهلو یا بالا آوردن زانوها به سمت سینه نیز می‌توانند مؤثر باشند. همچنین، ماساژ ملایم شکم در جهت عقربه‌های ساعت می‌تواند به راندن گاز در روده‌ها کمک کند.

راه طلایی دیگر، استفاده از خواص برخی نوشیدنی‌های گرم و گیاهان دارویی است. نوشیدن جرعه جرعه آب گرم یا دمنوش‌ های گیاهی مانند دمنوش نعناع، زنجبیل، رازیانه یا بابونه می‌تواند به آرامش عضلات دستگاه گوارش، کاهش اسپاسم و دفع گاز کمک کند. این گیاهان به طور سنتی به عنوان بادشکن شناخته می‌شوند و می‌ت وانند در تسکین سریع باد معده مؤثر باشند. علاوه بر این، پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های گازدار، آدامس و غذاهای نفاخ در زمانی که احساس باد معده دارید، به جلوگیری از تشدید وضعیت کمک می‌کند.

نفخ شکم در نوزادان

• بلعیدن هوا: نوزادان هنگام شیر خوردن (چه از سینه مادر و چه از شیشه شیر) یا گریه کردن، مقداری هوا می‌بلعند که این هوای بلعیده شده می‌تواند در دستگاه گوارش آن‌ها جمع شده و باعث شود.
• سیستم گوارشی ناکامل: دستگاه گوارش نوزادان هنوز آنزیم‌های کافی برای هضم کامل برخی قندها و پروتئین‌ها را تولید نکرده است. این موضوع منجر به تخمیر غذا در روده بزرگ و تولید گاز می‌شود.
• نوع تغذیه:
  • شیر مادر: مصرف برخی غذاهای نفاخ توسط مادر شیرده می‌تواند از طریق شیر به نوزاد منتقل شده و باعث نفخ او شود (مانند کلم، پیاز، حبوبات، لبنیات در برخی موارد).
  • شیر خشک: برخی نوزادان ممکن است به نوع خاصی از شیر خشک، به خصوص پروتئین شیر گاو یا لاکتوز موجود در آن، حساسیت یا عدم تحمل داشته باشند که منجر به نفخ شکم می‌شود.
• شروع غذای کمکی: با شروع غذاهای جامد، سیستم گوارشی نوزاد باید خود را با غذاهای جدید تطبیق دهد که این فرآیند ممکن است در ابتدا با تولید گاز همراه باشد.
• یبوست: یبوست می‌تواند باعث تجمع مدفوع و گاز در روده شده  را تشدید کند.
• گریه بیش از حد: گریه طولانی مدت باعث بلع هوای بیشتر توسط نوزاد می‌شود.

درمان نفخ شکم نوزاد:

هدف از درمان نفخ شکم در نوزادان، کاهش ناراحتی و کمک به خروج گاز است. روش‌های درمانی معمولا شامل اقدامات خانگی و در برخی موارد استفاده از داروهای بدون نسخه با مشورت پزشک است:

• آروغ گرفتن منظم: در حین و بعد از شیردهی، حتماً نوزاد را در وضعیت عمودی نگه داشته و به آرامی به پشت او ضربه بزنید تا آروغ بزند و هوای بلعیده شده خارج شود.
• تغییر وضعیت شیردهی: اطمینان از وضعیت صحیح شیردهی با سینه مادر و استفاده از شیشه‌شیر با جریان مناسب می‌تواند به کاهش بلع هوا کمک کند.
• ماساژ شکم: ماساژ ملایم شکم نوزاد در جهت عقربه‌های ساعت با دست گرم می‌تواند به حرکت گاز در روده‌ها کمک کند. حرکات دوچرخه با پاهای نوزاد نیز می‌تواند مفید باشد.
• خواباندن روی شکم (تحت نظارت): قرار دادن نوزاد بیدار به مدت کوتاه و تحت نظارت کامل روی شکم می‌تواند به خروج گاز کمک کند.
• حمام آب گرم: حمام آب گرم می‌تواند به آرامش نوزاد و تسکین ناراحتی ناشی از نفخ شکم کمک کند.
• قطره‌: در برخی موارد، پزشک یا داروساز ممکن است استفاده از قطره‌های حاوی سایمتیکون را برای نوزادان توصیه کند. این قطره‌ها با شکستن حباب‌های گاز عمل می‌کنند.
• بررسی رژیم غذایی مادر (در شیردهی): اگر با شیر مادر تغذیه می‌شود، مادر می‌تواند با حذف موقتی غذاهای مشکوک به نفاخ بودن، تأثیر آن‌ها را بررسی کند.
• تغییر نوع شیر خشک (با مشورت پزشک): در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، اگر حساسیت یا عدم تحمل وجود دارد، پزشک ممکن است تغییر نوع شیر خشک را توصیه کند.
• درمان یبوست: در صورت وجود یبوست، اقدامات لازم برای رفع آن تحت نظر پزشک انجام شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نفخ شکم نوزاد شدید،، یا همراه با علائم دیگری مانند گریه غیرقابل تسکین، استفراغ مکرر، عدم وزن‌گیری مناسب، تب، بی‌حالی شدید یا وجود خون در مدفوع باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی بررسی و درمان مناسب آغاز شود. نوزادان در بیشتر موارد طبیعی است، اما توجه به علائم همراه و مشورت با پزشک در صورت نگرانی اهمیت دارد.