شقاق مقعدی چیست | فرق شقاق و بواسیر + عکس شقاق بیرون زده
بیماری‌های ناحیه نشیمنگاهی مثل شقاق از جمله شایع‌ترین مشکلاتی هستند که با تاثیر مستقیم بر فعالیت‌های روزمره، می‌توانند آرامش و کیفیت زندگی فرد را مختل کنند. بسیاری از افراد با تجربه علائمی نگران‌کننده مانند درد شدید یا مشاهده خون، با این پرسش اساسی روبرو می‌شوند که شقاق مقعدی چیست و این علائم نشانه چه مشکلی هستند. به دلیل شباهت نشانه‌های اولیه، درک دقیق فرق شقاق و بواسیر یک ضرورت است؛ چرا که این دو عارضه، با وجود هم‌جواری در یک ناحیه، از نظر ماهیت، علت بروز و به‌خصوص روش‌های درمانی، مسیرهای کاملا متفاوتی را طی می‌کنند و تشخیص اشتباه می‌تواند منجر به طولانی شدن دوره درمان و رنج بیمار شود.
برای عبور از این چالش و رسیدن به تشخیص قطعی، مراجعه به یک مرکز تخصصی گامی هوشمندانه و ضروری است. کلینیک تهرانی به عنوان مرکز فوق تخصصی درمان بیماری‌های نشیمنگاهی، با تکیه بر دانش روز و تجربه پزشکان متخصص، محیطی مطمئن برای تشخیص و درمان شقاق مقعدی و بواسیر (هموروئید) فراهم کرده است. در این مرکز، پس از بررسی دقیق و مشخص شدن تفاوت شقاق و بواسیر در شرایط شما، بهترین و کم‌تهاجمی‌ترین پروتکل درمانی طراحی می‌شود تا با کمترین درد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، سلامتی کامل خود را بازیابید.
شقاق مقعدی چیست؟
برای پاسخ به این سوال که شقاق چیست؟، باید آن را به عنوان یک پارگی یا شکاف طولی در لایه پوشاننده کانال مقعد (آنودرم) تعریف کرد. این پارگی، که ماهیتی شبیه به یک بریدگی با لبه کاغذ دارد، در یکی از حساس‌ترین نقاط بدن رخ می‌دهد و به همین دلیل عامل اصلی ایجاد دردی بسیار شدید، تیز و برنده است که معمولا حین اجابت مزاج و تا مدتی پس از آن ادامه می‌یابد. مشاهده رگه‌هایی از خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت یا سطح مدفوع، از دیگر نشانه‌های کلیدی شقاق مقعدی است که به تشخیص آن کمک شایانی می‌کند.
این بیماری بر اساس مدت زمان درگیری به دو نوع حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود. شقاق حاد به زخمی تازه (کمتر از ۶ هفته) اطلاق می‌شود که با درمان‌های اولیه شانس بهبودی بالایی دارد. اما اگر این زخم به دلیل عواملی مانند اسپاسم شدید عضله اسفنکتر داخلی و کاهش خون‌رسانی به محل، بهبود نیابد و بیش از ۶ هفته طول بکشد، به فاز مزمن وارد می‌شود. در این مرحله معمولا یک زائده پوستی خارجی (تگ نگهبان) نیز در انتهای شکاف ایجاد شده که نشانه قدیمی بودن و پیچیدگی بیشتر این عارضه است.
علت شقاق مقعدی
علت شقاق مقعدی، وارد شدن آسیب فیزیکی یا ترومای مستقیم به پوشش حساس و ظریف کانال مقعد است. این لایه پوستی که آنودرم نام دارد، فاقد انعطاف‌پذیری پوست سایر نقاط بدن است و هر عاملی که آن را بیش از حد ظرفیتش تحت کشش قرار دهد، می‌تواند باعث پارگی آن شود. شایع‌ترین سناریو برای این اتفاق، عبور مدفوع سفت، خشک و حجیم ناشی از یبوست مزمن است که با فشار بیش از حد، این پارگی دردناک را ایجاد می‌کند و چرخه معیوب درد و اسپاسم را آغاز می‌نماید.
علاوه بر فشار مکانیکی، عوامل دیگری نیز در ایجاد یا مزمن شدن شقاق نقش دارند که سلامت بافت این ناحیه را به خطر می‌اندازند. برای مثال، اسهال‌های طولانی‌مدت با ایجاد التهاب و تحریک مداوم، یا شرایطی مانند بیماری‌های التهابی روده (بیماری کرون) می‌توانند دیواره مقعد را آسیب‌پذیر کنند. از سوی دیگر، کاهش جریان خون موضعی (ایسکمی) در این ناحیه، توانایی بدن برای ترمیم زخم را به شدت کاهش داده و یک پارگی ساده را به یک شقاق مزمن و مقاوم به درمان تبدیل می‌کند.
مهم‌ترین علت شقاق عبارتند از:
- یبوست مزمن و دفع مدفوع خشک
- زور زدن بیش از حد هنگام اجابت مزاج
- اسهال شدید و طولانی
- آسیب ناشی از زایمان طبیعی
- بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون
- کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
عکس شقاق بیرون زده
عکس شقاق بیرون زده برای آشنایی بیشتر شما با ظاهر یک شقاق مزمن قرار داده شده است. همانطور که در تصویر مشخص است، خود شقاق یک شکاف خطی است، اما اصطلاح “بیرون زده” اغلب به زائده پوستی نگهبان (Sentinel Tag) اشاره دارد که در لبه خارجی زخم ایجاد می‌شود. این زائده گوشتی، خودِ شقاق نیست، بلکه واکنش بدن به التهاب طولانی‌مدت و تلاشی برای ترمیم بافت آسیب‌دیده است. توجه به شکل این زائده که متفاوت از تورم یکپارچه در سایر بیماری‌هاست، به درک بهتر ظاهر شقاق مقعدی مزمن کمک می‌کند.
فرق شقاق و بواسیر
بواسیر یا هموروئید و شقاق مقعدی دو بیماری شایع ناحیه نشیمنگاهی هستند که به دلیل داشتن برخی علائم مشابه مانند درد یا خونریزی، اغلب افراد را در تشخیص دچار سردرگمی می‌کنند. درک فرق شقاق و بواسیر، اولین و مهم‌ترین گام برای انتخاب مسیر درمانی صحیح و رسیدن به بهبودی کامل است. اگرچه هر دو می‌توانند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهند، اما منشا، ماهیت و روش درمان آنها کاملا با یکدیگر متفاوت است و نباید آنها را یکسان پنداشت.
اساسا، بواسیر حاصل تورم و گشاد شدن عروق خونی در کانال مقعد است که در اثر فشار بیش از حد ایجاد می‌شود؛ درست مانند رگ‌های واریسی که در پاها به وجود می‌آیند. در مقابل، شقاق یا فیشر مقعدی، یک پارگی یا زخم خطی در پوست حساس دیواره مقعد است که معمولا به دلیل عبور مدفوع سفت و خشک یا اسهال مزمن رخ می‌دهد. بنابراین، اولی یک مشکل عروقی و دومی یک آسیب فیزیکی به بافت پوست محسوب می‌شود که شناخت این تفاوت، پایه اصلی تشخیص صحیح توسط پزشک متخصص است.
در ادامه، اساسی ترین فرق بواسیر و شقاق را به تفکیک بررسی می‌کنیم:
- تفاوت علت ایجاد بیماری
- تفاوت های ظاهری
- تفاوت درد
- تفاوت در خونریزی
- تفاوت های درمانی
تفاوت در ماهیت و علت ایجاد بیماری
بواسیر یک مشکل ساختاری در بالشتک‌های عروقی مقعد است که بر اثر افزایش فشار مزمن (مانند یبوست طولانی، بارداری یا بلند کردن اجسام سنگین) متورم و ملتهب می‌شود. اما شقاق، یک پارگی یا ترک در لایه مخاطی مقعد (آنودرم) است که مستقیما به دلیل آسیب فیزیکی و کشیدگی بیش از حد عضله اسفنکتر داخلی ایجاد می‌گردد.
تفاوت در ظاهر و یافته‌های فیزیکی
مهم‌ترین تفاوت ظاهری، وجود یک توده یا زائده گوشتی بیرون‌زده از مقعد در بواسیر پیشرفته است که قابل لمس می‌باشد. در حالی که شقاق به صورت یک شکاف یا زخم خطی در دهانه مقعد دیده می‌شود و معمولا توده برجسته‌ای ندارد، مگر در موارد مزمن که یک زائده پوستی کوچک به نام “اسکین تگ” در انتهای خارجی زخم ایجاد شود.
تفاوت در نوع و الگوی درد
درد شقاق به شکل کلاسیک، تیز، سوزاننده و برنده توصیف می‌شود که حین اجابت مزاج به اوج خود می‌رسد و ممکن است تا ساعت‌ها پس از آن به صورت یک اسپاسم دردناک ادامه یابد. در مقابل، درد بواسیر (به‌ویژه نوع ترومبوزه) اغلب ماهیتی ثابت، گنگ و دائمی دارد که با نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شود و کمتر به خود عمل دفع وابسته است. بواسیر داخلی معمولا بدون درد است.
تفاوت در شکل خونریزی
هر دو بیماری می‌توانند باعث خونریزی با خون روشن شوند، اما الگوی آن متفاوت است. خونریزی در بواسیر معمولا بدون درد بوده و به صورت قطره‌ای در انتهای دفع یا پاشیده شدن روی کاسه توالت دیده می‌شود. اما خونریزی ناشی از شقاق اغلب همراه با درد شدید است و به صورت رگه‌هایی از خون روی مدفوع یا دستمال توالت مشاهده می‌گردد و حجم آن معمولا کمتر از بواسیر است.
تفاوت در رویکرد و اولویت‌های درمانی
هدف اصلی در درمان شقاق، کاهش فشار از روی عضله اسفنکتر برای فراهم کردن فرصت ترمیم زخم است که اغلب با درمان‌های خانگی (رژیم پر فیبر و لگن آب گرم) و پمادهای موضعی امکان‌پذیر است. اما در درمان بواسیر، تمرکز بر روی کاهش تورم و از بین بردن زائده هموروئیدی است. درمان‌های خانگی ممکن است علائم را موقتا آرام کنند، اما برای رفع کامل زائده، اغلب به روش‌های پزشکی مانند لیزردرمانی یا جراحی نیاز است.
عکس شقاق و بواسیر
عکس شقاق و بواسیر به شما کمک می‌کند تا به صورت بصری، تفاوت آنها را بهتر درک کنید. این عکس برای آشنایی بیشتر شما طراحی شده تا بتوانید نشانه‌ها را از هم تفکیک کنید. به سمت راست تصویر که شقاق یا فیشر را نشان می‌دهد دقت کنید؛ پارگی های مشخص و خطی، شبیه به یک بریدگی واضح. حالا آن را با سمت چپ که بواسیر (هموروئید) را نمایش می‌دهد، مقایسه کنید. بواسیر یک توده یا بالشتک متورم و برجسته از بافت و عروق است. کلید تشخیص بصری، درک فرق بین “پارگی خطی” در برابر “توده متورم” است و همین موضوع به شما کمک می‌کند علائم خود را دقیق‌تر برای پزشک شرح دهید.
نتیجه گیری
در پایان، اگرچه بواسیر و شقاق هر دو در ناحیه مقعد رخ می‌دهند و می‌توانند زندگی روزمره را مختل کنند، اما بواسیر کاملا مجزا و متفاوت با دلایل، درمان ها و علائم شقاق هستند. نادیده گرفتن تفاوت‌ها و خوددرمانی بر اساس تشخیص اشتباه، نه تنها بهبودی را به تأخیر می‌اندازد، بلکه می‌تواند منجر به مزمن شدن بیماری و بروز عوارض جدی‌تر شود.
بنابراین، بهترین و ایمن‌ترین اقدام پس از مشاهده هرگونه علامت غیرعادی مانند درد، سوزش یا خونریزی در ناحیه مقعد، مراجعه به کلینیک تهرانی است. پزشک می‌تواند با یک معاینه دقیق، تشخیص قطعی را اعلام کرده و متناسب با شرایط شما، موثرترین و سریعترین روش درمانی، از جمله راهکارهای پیشرفته‌ای مانند لیزر، را پیشنهاد دهد تا با آرامش خاطر به زندگی عادی خود بازگردید.
سوالات متداول
شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی یک پارگی یا ترک در پوشش داخلی کانال مقعد است. علامت اصلی آن درد بسیار شدید و تیز (شبیه به بریدگی با چاقو) حین دفع مدفوع و مشاهده خون قرمز روشن است.
تفاوت شقاق و بواسیر در علائم چیست؟
شقاق معمولا به صورت ترک یا زخم عمیق در دیواره مقعد ظاهر می شود و درد شدیدی به خصوص هنگام دفع مدفوع ایجاد می کند، در حالی که بواسیر (هموروئید) به تورم عروق ناحیه مقعد گفته می شود و می تواند توده های قابل مشاهده ای در این ناحیه ایجاد کند.
فرق شقاق و بواسیر در روش های درمان چیست؟
شقاق معمولا در مراحل اولیه با درمان های خانگی یا دارویی قابل بهبود است، اما بواسیر در اکثر موارد نیاز به مداخلات پزشکی مانند لیزر دارد تا بهبود کامل حاصل شود.
فرق بواسیر و شقاق در ظاهر بیماری چیست؟
بواسیر با تورم عروق و مشاهده توده های گوشتی بیرون زده همراه است، در حالی که شقاق به صورت زخم یا ترک عمیق در دیواره مقعد دیده می شود.